Conflictfasen
U heeft kunnen zien dat conflictsituaties snel kunnen ontstaan. En dat het belangrijk is communicatie(problemen) aan de orde te stellen. Maar: niet ieder conflict of iedere vorm van communicatie is hetzelfde. Zo zijn er verschillende fasen in conflictsituaties aan te geven, die elk eigen kenmerken hebben.
Hieronder geven we deze conflictfasen schematisch weer. Erna volgt een toelichting op de verschillende fasen en op de bijbehorende begrippen. Ook worden hierbij ter illustratie enkele voorbeelden gegeven. Dit om de wat abstracte, theoretische situatie herkenbaar te maken als het gaat om de praktijk.
Fase 1
De beginfase van een conflict. Gevoelens van onbehagen zijn sluimerend aanwezig, maar er is een concrete gebeurtenis nodig om een conflict aan de oppervlakte te brengen. Meningen lopen uiteen, er is discussie, maar alle aanwezigen zijn erop gericht de goede relatie te behouden.
> Stap 1: Discussie > er vindt discussie plaats tussen verschillende personen. Deze discussie vindt plaats op inhoudelijk terrein. In deze discussie is duidelijk sprake van verschil in opvattingen.
> Stap 2: Debat > de discussie verandert in een debatsituatie. Er ontstaan irritaties, die sterk toenemen. Het debat wordt feller van karakter, de standpunten worden aangescherpt en komen meer tegenover elkaar te staan. De eigen superioriteit wordt benadrukt, er wordt getracht te scoren ten opzichte van de tegenpartij.
> Stap 3: Actie > de situatie verschuift steeds meer van praten naar actiegerichtheid. Personen ondernemen actie vanwege de veronderstelling dat praten niet meer helpt. De irritatie neemt zichtbaar toe, zonder dat hier altijd duidelijk aanwijsbare oorzaken voor zijn. De ander kan door non-verbaal gedrag worden misleid. De ander wordt voor voldongen feiten geplaatst.
Fase 2
In deze fase worden de standpunten harder. Het gaat er niet meer in de eerste plaats om gezamenlijk tot een compromis te komen, maar om het bereiken van het eigen doel. In deze fase zoeken personen vaak bondgenoten, om hiermee een eigen partij te vormen. De inhoud van het conflict verschuift van de feitelijke zaak naar de persoon. Dit heeft tot gevolg dat personen zichzelf willen beschermen voor een situatie waarin zij het onderspit zullen delven.
> Stap 4: Fixaties > personen zoeken medestanders voor de eigen opvatting. Op deze manier worden meerdere groepen gevormd, die tegenover elkaar komen te staan. De situatie verschuift van zakelijk naar emotioneel: het is niet langer de feitelijke situatie waarop mensen reageren, ze reageren vanuit hun emotionele betrokkenheid op personen of op de situatie als geheel.
> Stap 5: Gezichtsverlies > de ander wordt openlijk aangevallen en beledigd. Dit vanuit het idee dat het eigen standpunt juist is en bij de ander geen enkel spoor van integriteit te vinden is. Vanwege het feit dat de situatie is verschoven van zakelijk naar emotioneel kan het voorkomen dat fysiek afstand wordt genomen van de ander.
> Stap 6: Harde eisen > personen dreigen de ander met bepaalde zaken te benadelen wanneer niet wordt toegegeven. Hierbij worden harde eisen gesteld. De situatie escaleert meer en meer, personen en partijen verzanden meer en meer in stress. Partijen weigeren toe te geven. Er wordt geredeneerd in de trant van ‘als dit… dan gebeurt dat…’. Partijen zijn dus berekenend bezig om niet toe te hoeven geven aan de andere partij.
Fase 3
In deze laatste fase in conflictsituaties is men gericht op het ‘winnen’ ten koste van de ander en de andere partij. Geen van de partijen is bereid naar een oplossing voor het probleem te zoeken. Personen of partijen willen alles of niets. Er is geen middenweg.
> Stap 7: Tegenpartij als object > personen en groepen zijn er op gericht de ander te beschadigen. De ander wordt niet zozeer meer gezien als persoon, maar steeds meer als object. Aanvallen en acties die partijen verrichten, richten zich op de tegenpartij als object en worden steeds harder van karakter.
> Stap 8: Vernietiging > de beschadiging raakt in een zodanige situatie dat vernietiging van de ander en de andere partij het doel is. Partijen zijn gericht op het vernietigen en versplinteren van de tegenpartij.
> Stap 9: Ravijn > de situatie is zodanig van aard dat er geen herstel meer mogelijk is. Dit weten beide partijen, geen enkele partij kan nog op een goede manier iets winnen aan de situatie. Beide partijen bevinden zich in een situatie waarin ze verlies lijden. Partijen storten als het ware samen een ravijn in.
Slotopmerking
U hebt gezien dat er verschillende fasen bestaan tussen het zich voordoen van discussie en het volledig escaleren van een conflict. Niet alle fasen worden gekenmerkt door een even intensieve mate van storing in de communicatie. Iedere fase kent eigen aspecten en vraagt ook om een eigen benadering. In sommige gevallen is het mogelijk zelf actie te ondernemen om de communicatie te herstellen of te verbeteren. In andere gevallen valt herstel van communicatie en het oplossen van conflictsituaties echter buiten de mogelijkheden die u als individu hebt.
Wanneer u zich wilt verdiepen in de mogelijkheden die u als individu hebt om op een goede manier om te gaan met communicatie en eventuele stoornissen hierin, kijk dan hier.
Wanneer u vrijblijvend meer literatuur wilt lezen met betrekking tot het onderwerp ‘kerkenraad en communicatie’, klikt u op ‘Literatuur’ voor literatuursuggesties.
Wanneer u de situatie inschat als te omvattend of te complex, of wanneer u graag persoonlijk advies zou willen met betrekking tot uw specifieke situatie, klikt u op ‘Persoonlijk advies’. Hier vindt u opties voor contact met een mediator, die u als externe deskundige graag verder wil helpen in de situatie zoals die voor u speelt.
